Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy określa Ordynacja podatkowa jako zdarzenie określone w ustawach rodzące powinność obowiązkowej i przymusowej zapłaty, która ustawa nazywa świadczeniem pieniężnym. Zdarzenie determinujące powstanie tego obowiązku to: uzyskanie przychodu, nabycie spadku czy sprzedaż mieszkania. Dla podatnika niezwykle istotny jest fakt, że samo powstanie obowiązku podatkowego nie oznacza jeszcze, że podatnik musi powstały podatek uiścić.

Obowiązek uiszczenia podatku powstaje dopiero wtedy, gdy obowiązek podatkowy przekształci się w, również zawarte w Ordynacji podatkowej, zobowiązanie podatkowe. To ważne aby rozróżniać oba terminy; obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe, które laikom wydają się być tożsame. Innym ważnym aspektem obowiązku podatkowego jest konieczność złożenia określonych ordynacją dokumentów we właściwym dla swojego adresu urzędzie skarbowym, może to być deklaracja podatkowa, informacja lub konieczność złożenia ksiąg podatkowych.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?

Znane nam ustawy podatkowe, w tym ordynacja podatkowa określają okoliczności powstawania obowiązku podatkowego. Tworzy się on niezależnie od woli osób czy podmiotów gospodarczych, którzy nie mają wpływu ani na jego powstanie ani na przebieg całego procesu, obowiązek podatkowy powstaje bowiem w okolicznościach, które wskazuje prawo i jego obiektywne ustalenia. Obowiązek podatkowy jest niezbywalny, co oznacza, że podatnik podlegający temu nakazowi prawa nie może z niego ani zrezygnować ani się od niego uwolnić np. poprzez zawarcie z innym podmiotem umowy, na którego scedowałby podatek, a nawet jeśliby podmiot trzeci uiścił dany podatek, to i tak obowiązek podatkowy spoczywa na podmiocie wskazanym w ustawie.

Na przykład obowiązek podatkowy od spadków i darowizn tworzy się gdy:

następuje fakt dziedziczenia, czyli z chwilą przyjęcia spadku
następuje nabycie w drodze zapisu lub dalszego zapisu, od daty ogłoszenia testamentu
następuje nabycie z polecenia testamentowego, z chwilą wykonania tego polecenia
następuje nabycie tytułem zachowku, z chwilą zaspokojenia całego roszczenia lub jego części
następuje nabycie w drodze zasiedzenia, z chwilą uprawomocnienia się postanowień sądu potwierdzającego fakt zasiedzenia
następuje nabycie w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności, z chwilą albo zawarcia umowy ugody albo uprawomocnienia postanowień sądu

Kogo obciąża obowiązek podatkowy?

Okoliczności powstania obowiązku podatkowego oraz wskazanie podmiotu, którego obowiązek ten dotyczy określa materialne prawo podatkowe w konkretnych ustawach opisujących zasady istotne dla danego podatku. Obowiązek podatkowy obowiązuje:

w czynnościach cywilnoprawnych na stronach czynności cywilnoprawnych
na osobach fizycznych, prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej a będących stronami czynności cywilnoprawnych
jeżeli jedna ze stron czynności cywilnoprawnych będzie zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych, obowiązek podatkowy obowiązuje solidarnie pozostałe strony czynności
w przypadku darowizn obowiązek podatkowy powstaje z chwilą realizacji przyrzeczonego świadczenia darowizny